Pomiar wilgotności podkładu (jastrychu) – 2 metody, które musisz znać

Czym właściwie jest posadzka? To wszystko, co jest instalowane na powierzchni podkładu w formie:

– klejonej, 
– pływającej,
– rozlewnej. 

Do kategorii posadzek zaliczają się również popularne masy wyrównujące (m.in. wylewki samopoziomujące). To oznacza, że przed ich wykonaniem także musisz dokonać niezbędnych pomiarów. 

Dokładny i prawidłowy pomiar wilgotności podkładu to jedna z pierwszych i najważniejszych czynności, od których zaczyna pracę profesjonalny posadzkarz. Ta zasada dotyczy nie tylko o parkieciarzy. Także posadzkarzy z branży:

– okładzin elastycznych, 
– posadzek żywicznych,
– posadzek dekoracyjnych,
– glazurników. 

Dlaczego jest to ważne?

Skutki układania posadzek przy wilgotnym podłożu

Wilgoć nie oznacza całej wody zawartej w wylewce. Parametr, który poddamy pomiarowi, dotyczy „wilgoci resztkowej” – czyli wilgoci, która została w podłodze po procesie wiązania podkładu – i nie jest już potrzebna do jego wiązania.

Czy powinieneś bać się skutków ułożenia posadzki na wilgotnym podłożu? Zdecydowanie tak! Uszkodzeniom może ulec nie tylko posadzka, ale również podkład. Zwłaszcza jeśli wykonany został na bazie anhydrytu, który staje się coraz bardziej popularnym materiałem. 

Najbardziej narażone na wilgoć resztkową pozostawioną w podkładach są podłogi drewniane. Długotrwały kontakt drewna z wilgocią prowadzi do pęcznienia oraz deformacji drewna. W pierwszej fazie podnoszą się boczne krawędzie deszczułek. Uwaga! Zmiany powstałe na skutek oddziaływania wilgoci na drewno są nieodwracalne. 

Wilgoć resztkowa, którą zostawimy w podkładzie prędzej czy później będzie próbowała “uciec” na powierzchnię. Powstałe ciśnienie napierające na posadzkę może doprowadzić do:

– pęknięcia i wybrzuszenia mas wyrównujących, 
– pękania sztywnych klejów czy fug, 
– powstawania pęcherzy oraz trwałych przebarwień na wykładzinach. 

Dodajmy do tego nieprzyjemny zapach i zagrzybienia na ścianach… Wszystko z powodu niewykonania (lub błędnego wykonania) jednego kluczowego badania jakim jest pomiar wilgotności podkładu.

Kto ponosi konsekwencje w przypadku powstania uszkodzeń? 

Bezpośrednia odpowiedzialność spada na posadzkarza. W świetle przepisów to posadzkarz powinien zadbać o odpowiednią ocenę podłoża. Inwestor może nie znać konsekwencji oraz skutków decyzji o montażu posadzki na wilgotnym podłożu. Zdarzyła Ci się taka sytuacja? Na szczęście producenci chemii budowlanej oferują szeroki wybór materiałów blokujących wilgoć resztkową. Niestety takie produkty, są nie tylko kosztowne, ale również mają swoje ograniczenia. W przypadku podkładu grzewczego skutki zamknięcia wilgoci resztkowej mogą mieć fatalne konsekwencje, a producenci niechętnie przyjmują na siebie takie ryzyko.

Jaką wilgotność może mieć podkład?

Wartości graniczne zależą od rodzaju podkładu i posadzki, która będzie na nim instalowana. Ze względu na brak norm budowlanych w Polsce (odnośnie do parametrów), najczęściej przyjmuje się wytyczne ITB. Pamiętaj, że wartości narzucone przez producenta posadzki, są traktowane jako nadrzędne, więc stosuj się do nich w pierwszej kolejności. Ze względu na popularność, uniwersalność oraz precyzję badania metodą karbidową, branża posadzkarska przyjęła procentową wartość  wyrażoną w skali CM (%CM) jako najbardziej relatywną. 

Podkłady na bazie cementu*:

– ≤ 4% CM – podkłady zwykłe dla posadzek żywicznych i mikrocementu.
– ≤ 2% CM – podkłady zwykłe dla posadzek z drewna, PVC, paneli, linoleum, glazury, gumy etc.
– ≤ 1,8% CM – podkłady grzewcze dla wszystkich rodzajów posadzek

Podkłady na bazie anhydrytu*

– ≤ 0,5% CM – podkłady zwykłe – dla wszystkich rodzajów posadzek
– ≤0,3% CM – podkłady grzewcze — dla wszystkich rodzajów posadzek

*Wytyczne wg danych  Instytutu Technologii Budowlanej

ITB nie rozgranicza swoich wytycznych dotyczących wilgotności podkładu dla różnych rodzajów posadzek. Wytyczne te były opracowywane jeszcze przed pojawieniem się na rynku posadzek z mikrocementu. Posadzki z mikrocementu, będącego mieszanką żywic i cementu mają większą paro przepuszczalność niż tradycyjne okładziny podłogowe. W związku z tym producenci dopuszczają wyższą wilgotność resztkową (4% CM) i w przypadku tego typu posadzek należy przede wszystkim stosować się do zapisów w kartach technicznych producenta. Pamiętaj, że żywica będąca składnikiem posadzki ogranicza odparowywanie wody. Zachowaj ostrożność, zwłaszcza w przypadku podkładów grzewczych. W tym przypadku deklarowana przez producenta dopuszczalna granica 4%CM może być ryzykowna.

W przypadku instalowania posadzek na podkładach innych niż wymienione powyżej skonsultuj się bezpośrednio z producentem posadzki. On poda Ci wymagania dotyczące wilgotności dla danego podkładu.

Pomiar wilgotności podkładu — metody

O tym, który rodzaj pomiaru wilgotności wybrać decyduje dokładność, jaką chcesz uzyskać oraz Twoje doświadczenie i możliwości.  

1. Orientacyjne badanie wilgotności podkładu

Jeśli jesteś naprawdę doświadczonym posadzkarzem, powinieneś “gołym okiem” określić, czy podkład jest wilgotny. Na zbyt dużą wilgotność podkładu może też wskazywać wysoka wilgotność powietrza w pomieszczeniu. W takich warunkach podkład nie może oddawać nadmiaru wilgoci, nawet gdy minął już książkowy czas wiązania jastrychu. Nadmiar wody zostaje w takim przypadku w wylewce. 

Koniecznie upewnij się, czy podkład został wykonany zgodnie ze sztuką, a jego wykonawca zadbał o odpowiednią izolację. 

W przypadku podkładu grzewczego poproś inwestora, żeby przedstawił Ci protokół wygrzewania. Brak tego dokumentu może świadczyć o pominięciu tego procesu lub o niewłaściwie wykonanej procedurze. Prawidłowo wygrzany podkład nie powinien wydawać Ci się wilgotny. Profesjonalny posadzkarz odmówi wykonania dalszych prac w przypadku braku protokołu wygrzania posadzki!

Orientacyjna metoda oceny wilgotności podłoża:
Przykryj podkład kawałkiem folii o wymiarach 1 m² i uszczelnij jej brzegi na co najmniej 24h. Po odsłonięciu przykrytego miejsca wystąpi zmiana koloru podkładu. Im wyraźniejsza zmiana koloru, tym bardziej wilgotny będzie podkład.

Zalety metody orientacyjnej:
Metoda orientacyjna jest przede wszystkim prosta i tania.

Wady metody orientacyjnej:
Czasochłonność. Tempo prac rzadko pozwoli Ci na jeżdżenie po budowie i nakrywanie folii. Nie masz również gwarancji, że ktoś nie będzie ingerował w szczelność. Metoda orientacyjna nie pozwoli Ci także na precyzyjne wykonanie pomiaru (jak sama nazwa wskazuje).

Z pomocą przychodzą popularne higrometry elektryczne tzw. kulki, które w szybki i bezinwazyjny sposób wskażą nam przybliżoną wartość wilgoci w podkładzie. Bardziej zaawansowane urządzenia od razu przeliczą wynik do skali %CM.  

2. Precyzyjne badanie wilgotności podkładu

Przy układaniu najbardziej wrażliwych na wilgoć posadzek drewnianych, precyzyjne wykonanie pomiaru jest szczególnie ważne. Pomiar wilgotności podkładu wykonaj w towarzystwie kierownika budowy lub inwestora, a w trackie pomiaru koniecznie zadbaj o sporządzenie odpowiedniego protokołu.

– metoda suszarkowo-wagowa  – zapewnia najdokładniejszy pomiar wilgotności podkładu. Pobrana próbka materiału jest dokładnie ważona, a następnie suszona w odpowiedniej temperaturze. Istotną wadą tej metody jest fakt, że wymaga laboratoryjnych warunków. Dlatego nie ma praktycznego zastosowania w warunkach budowlanych.

– metoda karbidowa (Carbide Method) – badanie podkładu odbywa się przy pomocy reakcji chemicznej. Uzyskana próbka podkładu zostaje umieszczona w odpowiednim szczelnym pojemniku, gdzie dochodzi do reakcji karbidu z wodą. Powstałe ciśnienie pozwala wyliczyć zawartość wilgoci w próbce. Metoda ta jest szeroko stosowana w warunkach budowlanych, dzięki specjalnym łatwo dostępnym w sprzedaży zestawom CM.

– metoda pomiaru oporu elektrycznego – polega na wykorzystaniu przewodzenia prądu elektrycznego przez wilgoć w podkładzie. Oporność elektryczna między dwoma elektrodami zagłębionymi w podkładzie daje wynik, który odczytujemy z tabeli załączonej do urządzenia. Ze względu na skomplikowany proces przeliczania wartości do skali CM, oraz wysoką inwazyjność w podkład, metoda ta nie jest zbyt popularna.

Kiedy dokładność jest kluczowa — aparat karbidowy CM

Mimo pojawiających się od pewnego czasu coraz to nowszych urządzeń do odczytu wilgotności higrometr CM pozostaje nadal urządzeniem najdokładniejszym. Działa w oparciu o metodę karbidową z wykorzystaniem znanego procesu rozkładu węglika wapiennego. Urządzenie to jest niezwykle popularne w branży parkieciarskiej, gdzie precyzja pomiaru jest sprawą kluczową.

Pomiar wilgotności podkładu aparatem karbidowym:
– Pobierz i rozdrobnij próbkę podłoża (jastrychu).
– Po odważeniu, umieść w specjalnej butli ciśnieniowej i dodaj do niej ampułkę z karbidem.
– Wykorzystując specjalne stalowe kule, po dokładnym zamknięciu, mocno nią wstrząsaj przez około 2-5 min.
– Po 15 minutach odczytaj pomiar na manometrze.
Badanie wilgotności zakończ spisaniem protokołu i poproś inwestora/kierownika budowy o złożenie podpisu. Dla każdego pomieszczenia, w którym dokonujesz pomiaru, konieczne jest sporządzenie oddzielnego protokołu. To Twoje zabezpieczenie przy rozpatrywaniu ewentualnych reklamacji.

CM–ki występują w różnych wersjach np. z wagą tradycyjną, z wagą elektroniczną, w skrzynce plastikowej, metalowej lub drewnianej. Ich największym i najbardziej znaczącym producentem jest niemiecka firma GANN , która jest także głównym dostawcą urządzeń pomiarowych dla większości firm narzędziowych.

Higrometr CM-B

Higrometr CM-P

Higrometry elektryczne – szybki i precyzyjny pomiar wilgotności podkładu

Jeśli szukasz naprawdę szybkiego sposobu na wykonanie orientacyjnego pomiaru wilgotności w danym punkcie podkładu, to higrometr elektryczny  będzie idealnym rozwiązaniem. Dokonasz nim pomiaru bez konieczności długiego czekania na wynik, czy ingerowania mechanicznego w podkład. Bardziej zaawansowane modele, posiadają nawet bezpośredni przelicznik do skali %CM.  Pamiętaj, żeby odpowiednio ustawić w urządzeniu rodzaj badanego podkładu (osobny program dla cementu, osobny dla anhydrytu). 

Urządzenia elektryczne pozwalają na coraz dokładniejszy i precyzyjny pomiar wilgotności podkładu. Bardzo zbliżony do pomiaru wykonywanego za pomocą CM-ki. Niestety precyzja wyniku w dużej mierze ciągle spoczywa na użytkowniku. Dlatego koniecznie zapoznaj się z instrukcją obsługi lub skontaktuj z doradcą technicznym dystrybutora, żeby w odpowiedni sposób nauczyć się obsługi i uniknąć błędów pomiarowych. Z higrometrów elektronicznych często korzystają również posadzkarze, wykonujący pomiary CM-ką. Dzięki niemu mogą szybko znaleźć najbardziej wilgotne miejsce w podkładzie.

Higrometr Compact B

Higrometr VI-D4

Higrometr GM 200

Na co zwrócić uwagę wybierając higrometr elektryczny?

1. Skala. Przed zakupem elektrycznego higrometru zwróć uwagę na skale, w których dane urządzenie pracuje. Branża posadzkarska bazuje na skali %CM, a urządzenia mogą mieć różne jednostki pomiaru. 
2. Marka. Renomowane firmy takie jak np. Gann, są liderami branży mierniczej, co przekłada się na wysoką jakość produktu. 

Jeśli zastanawiasz się nad wyborem, zapraszamy na konsultacje. Mamy w swojej ofercie tylko sprawdzone higrometry renomowanych firm. To urządzenia, z których korzystają nasi instalatorzy i specjaliści z branży. Znamy je od podszewki, więc chętnie doradzimy najlepszy wybór. Niektóre higrometry można dodatkowo rozbudowywać o sondy (klimatyczne, szczelinowe), dzięki czemu nie ma konieczności kupowania osobnych urządzeń do mierzenia szczelin czy wilgotności drewna. 

Masz pytania? Napisz do nas!

Zaciekawił Cię temat, jakim jest pomiar wilgotności podkładu? Odwiedź nas na naszej stronie Facebook Janser Polska. Czekają tam na Ciebie informacje o najnowszych wpisach i zbliżających się wydarzeniach.

Autor: Doradca Techniczny JANSER POLSKA – Jakub Kobzdej